AN BIKOLANONG NAGUEÑO
Kun an pag-oorolayan nyato iyo an pagigin-Pilipino, malaog sa satuyang mga isip an manlaen-laen na grupo nin mga tawo na nagkakasararo maski na ngani igwa nin manlaen-laen na kultura. An nagsasaro kan mga suanoy na mga kulturang ini iyo an dugo, lenggwahe, sarong panghistorikong eksperiencia, patriyotismo asin an tunay na espiritu nin pagkamoot sa buhay.
An mga Bikolano saro sa mga suanoy na grupong ini na minimidbid na igwa kan mayamanon asin magayonon na kultura magpoon sa relihiyosidad, lenggwahe, panghistorikong eksperiencia, sistema nin pag-uugali, pagtubod asin iba pa.
Sa halawig na panahon, midbid na an mga Bikolano sa saindang debosyon sa Mahal na Ina nin Peñafrancia. An debosyon ki “Ina” yaon sa puso kan kadaklan na Bikolano. Alagad an pagiging Bikolano bako lang an pagkakaigwa nin debosyon ki “Ina”. Igwa pa kitang dapat na maaraman manonongod sa pagkatawo kan Bikolano. Siisay man nanggad siya? Siisay an Bikolano?
Sa satuyang padagos na paghanap kan kasimbagan sa kahapotan na ini, orog nyatong masasabotan kun siisay man nanggad an Bikolano kun satuyang mimidbidon an Bikolano sa lugar na kun saen tinatawan nin dakulang importancia an “puso”, an burabod nin pagkamoot. Siisay an Bikolano sa lugar na inaapod na “Puso kan Bikolandia”? Kun an puso simbolo nin pagkamoot, siisay an Bikolano sa lugar nin pagkamoot? An Naga inaapod na “Puso kan Bikol”. Siisay an Bikolanong Nagueño?
Sa laog nin mga 430 na taon poon na an lugar na ini dayuhon kan mga misyonero, nahiling kan panahon an padagos na pagbabago sa lawog nin mga Bikolanong Nagueño. Sa laog nin haloy na panahon sagkod ngonyan, an lugar na ini na yaon sa may Salog nin Bikol danay an pagtalubo sa karahayan asin kauswagan sa buhay. Kan napadigdi an mga Kastila kan mga taon 1576, an lugar na ini nagpahiling na kan kauswagan, padagos na naghiro pasiring sa karahayan sa manlaen-laen na aspekto kan pagkabuhay – sa simbahan, sa gobyerno, sa komersyo, asin iba pa. Kan nagkaigwa nin Rebolusyon tumang sa mga mapang-abusong Kastila, an mga tawo sa lugar na ini iyo an mga nagkapira sa mga nangenotan sa paghagad nin reporma. Kan napadigdi an mga Amerikano, an mga tawo sa lugar na ini naghingowa na mapakarhay an pagkabuhay na may pagsarig sa sistema kan demokrasya. Para sakuya, inapod an lugar na “Puso kan Bikolandia” bako lang nin huli sa geograpiya o kinamumugtakan kan lugar. Para sakuya, inapod an lugar na “Puso kan Bikolandia” nin huli ta may buhay na padagos na naghihiro, nagtatalubo sa kauswagan, sa pagpadanay kan karahayan, asin pakikipaglaban sa karatan. Kauswagan asin karahayan – masasabing mga importanteng elemento ini kan presencia nin pagkamoot sa buhay.
Siisay an Bikolanong Nagueño?
Siya an Bikolano sa lugar na tinatawan nin duon an kauswagan, karahayan, an pagkamoot.
An Nagueño sarong Bikolano na igwang dakulang pagkamoot sa katoninongan. Kan magkaigwa nin Rebolusyon, kadaklan kan mga tawo sa lugar na ini an nagmawot nin katoninongan bako an kariribokan. An Nagueño – yaon an pagkamabuot, an pagkamatoninong. Sagkod ngonian, an lugar na ini, an Naga, masasabing toninong na lugar, hababa an kriminalidad, kadakul an nagtitinarabang-tabangan tanganing papagdanayon an katoninongan.
Nasasabi sa kasaysayan kan Bikol, kan an mga Kastila yaon pa sa Naga, sa laog nin 300 na taon, an matoninong na lugar na ini saro sa igwa nin pinakahababang numero nin insidente nin ano man na klase nin kriminalidad. Totoo man naggad na an mga Bikolanong Nagueño mapagpatoninong, bunga kan sarong disiplinadong komunidad asin maboboot na namamanwaan.
An Nagueño man sarong Bikolano na magalang sa mga nakakagurang asin may pagkuyog sa gobyerno. An Bikolanong Nagueño naghihingowa na mapakusog an pag-iribahan. Igwa siya nin “utang na boot”. Tinatawan niya nin importancia an pagpasalamat. An pagsarig sa karahayan, sa kauswagan, an pagkamoot, an paggalang, an pagpasalamat – an mga ini nagtatao man nanggad nin kaogmahan. Tama man nanggad na apodon an Naga bilang “Maogmang Lugar” nin huli kan mga tawong nag-oogma sa karahayan kan saindang pag-uugali.
Tamang kakusugan nin boot. Ini saro pa sa mga katangian kan Bikolanong Nagueño na orog na naipahiling kan panahon nin Rebolusyon. An Quince Martirez nin Naga asin Camarines Sur asin iba pang mga rebolusyonaryo asin propagandista, arog baga ni Tomas Arejola, na mayong takot na inatubang an kagadanan o ano man na pagsakit tanganing panindugan sana an saindang mga prinsipyo bilang mga Pilipino, bilang mga Bikolano, bilang mga namamanwaan sa Naga na dai natatakot na maghiro tanganing haleon an karatan.
An Nagueño sarong Bikolano na kugos si “Ina”, Birhen nin Peñafrancia. An debosyon na ini nakaabot digdi sa Bikol nin huli ki Padre Miguel Robles de Cuvarrubias. An Bikolanong Nagueño may puso, may pagkamoot, nag-oogma nin huli sa sarong “Ina” na nag-aataman saiya. Yaon si Virgen de Peñafrancia sa maogmang lugar na inaapod man na “Puso kan Bikolandia”. An kadaklan kan mga Bikolanong Nagueño nagmimidbid ki “Ina”, namomoot saiya, asin sa paaging ini matabangan siya sa paghingowang magpaka-banal.
Siisay an Bikolanong Nagueño?
An Bikolanong Nagueño may pagkamoot, maboot, mapagpatoninong, magalang, may pakikiiba sa kapwa, may kusog-buot asin orog sa gabos igwang dakulang pagkamoot ki “Ina”. An gabos na ini nagtatao nin kaogmahan saiya.
An Bikolanong Nagueño may pusong orog na pinapayaman, may kaogmahan na orog na tinatawan nin kahulugan, may pagtubod, may “Ina” na orog na namomotan.
Sa Bikolanong Nagueño, saludo ako!
An mga Bikolano saro sa mga suanoy na grupong ini na minimidbid na igwa kan mayamanon asin magayonon na kultura magpoon sa relihiyosidad, lenggwahe, panghistorikong eksperiencia, sistema nin pag-uugali, pagtubod asin iba pa.
Sa halawig na panahon, midbid na an mga Bikolano sa saindang debosyon sa Mahal na Ina nin Peñafrancia. An debosyon ki “Ina” yaon sa puso kan kadaklan na Bikolano. Alagad an pagiging Bikolano bako lang an pagkakaigwa nin debosyon ki “Ina”. Igwa pa kitang dapat na maaraman manonongod sa pagkatawo kan Bikolano. Siisay man nanggad siya? Siisay an Bikolano?
Sa satuyang padagos na paghanap kan kasimbagan sa kahapotan na ini, orog nyatong masasabotan kun siisay man nanggad an Bikolano kun satuyang mimidbidon an Bikolano sa lugar na kun saen tinatawan nin dakulang importancia an “puso”, an burabod nin pagkamoot. Siisay an Bikolano sa lugar na inaapod na “Puso kan Bikolandia”? Kun an puso simbolo nin pagkamoot, siisay an Bikolano sa lugar nin pagkamoot? An Naga inaapod na “Puso kan Bikol”. Siisay an Bikolanong Nagueño?
Sa laog nin mga 430 na taon poon na an lugar na ini dayuhon kan mga misyonero, nahiling kan panahon an padagos na pagbabago sa lawog nin mga Bikolanong Nagueño. Sa laog nin haloy na panahon sagkod ngonyan, an lugar na ini na yaon sa may Salog nin Bikol danay an pagtalubo sa karahayan asin kauswagan sa buhay. Kan napadigdi an mga Kastila kan mga taon 1576, an lugar na ini nagpahiling na kan kauswagan, padagos na naghiro pasiring sa karahayan sa manlaen-laen na aspekto kan pagkabuhay – sa simbahan, sa gobyerno, sa komersyo, asin iba pa. Kan nagkaigwa nin Rebolusyon tumang sa mga mapang-abusong Kastila, an mga tawo sa lugar na ini iyo an mga nagkapira sa mga nangenotan sa paghagad nin reporma. Kan napadigdi an mga Amerikano, an mga tawo sa lugar na ini naghingowa na mapakarhay an pagkabuhay na may pagsarig sa sistema kan demokrasya. Para sakuya, inapod an lugar na “Puso kan Bikolandia” bako lang nin huli sa geograpiya o kinamumugtakan kan lugar. Para sakuya, inapod an lugar na “Puso kan Bikolandia” nin huli ta may buhay na padagos na naghihiro, nagtatalubo sa kauswagan, sa pagpadanay kan karahayan, asin pakikipaglaban sa karatan. Kauswagan asin karahayan – masasabing mga importanteng elemento ini kan presencia nin pagkamoot sa buhay.
Siisay an Bikolanong Nagueño?
Siya an Bikolano sa lugar na tinatawan nin duon an kauswagan, karahayan, an pagkamoot.
An Nagueño sarong Bikolano na igwang dakulang pagkamoot sa katoninongan. Kan magkaigwa nin Rebolusyon, kadaklan kan mga tawo sa lugar na ini an nagmawot nin katoninongan bako an kariribokan. An Nagueño – yaon an pagkamabuot, an pagkamatoninong. Sagkod ngonian, an lugar na ini, an Naga, masasabing toninong na lugar, hababa an kriminalidad, kadakul an nagtitinarabang-tabangan tanganing papagdanayon an katoninongan.
Nasasabi sa kasaysayan kan Bikol, kan an mga Kastila yaon pa sa Naga, sa laog nin 300 na taon, an matoninong na lugar na ini saro sa igwa nin pinakahababang numero nin insidente nin ano man na klase nin kriminalidad. Totoo man naggad na an mga Bikolanong Nagueño mapagpatoninong, bunga kan sarong disiplinadong komunidad asin maboboot na namamanwaan.
An Nagueño man sarong Bikolano na magalang sa mga nakakagurang asin may pagkuyog sa gobyerno. An Bikolanong Nagueño naghihingowa na mapakusog an pag-iribahan. Igwa siya nin “utang na boot”. Tinatawan niya nin importancia an pagpasalamat. An pagsarig sa karahayan, sa kauswagan, an pagkamoot, an paggalang, an pagpasalamat – an mga ini nagtatao man nanggad nin kaogmahan. Tama man nanggad na apodon an Naga bilang “Maogmang Lugar” nin huli kan mga tawong nag-oogma sa karahayan kan saindang pag-uugali.
Tamang kakusugan nin boot. Ini saro pa sa mga katangian kan Bikolanong Nagueño na orog na naipahiling kan panahon nin Rebolusyon. An Quince Martirez nin Naga asin Camarines Sur asin iba pang mga rebolusyonaryo asin propagandista, arog baga ni Tomas Arejola, na mayong takot na inatubang an kagadanan o ano man na pagsakit tanganing panindugan sana an saindang mga prinsipyo bilang mga Pilipino, bilang mga Bikolano, bilang mga namamanwaan sa Naga na dai natatakot na maghiro tanganing haleon an karatan.
An Nagueño sarong Bikolano na kugos si “Ina”, Birhen nin Peñafrancia. An debosyon na ini nakaabot digdi sa Bikol nin huli ki Padre Miguel Robles de Cuvarrubias. An Bikolanong Nagueño may puso, may pagkamoot, nag-oogma nin huli sa sarong “Ina” na nag-aataman saiya. Yaon si Virgen de Peñafrancia sa maogmang lugar na inaapod man na “Puso kan Bikolandia”. An kadaklan kan mga Bikolanong Nagueño nagmimidbid ki “Ina”, namomoot saiya, asin sa paaging ini matabangan siya sa paghingowang magpaka-banal.
Siisay an Bikolanong Nagueño?
An Bikolanong Nagueño may pagkamoot, maboot, mapagpatoninong, magalang, may pakikiiba sa kapwa, may kusog-buot asin orog sa gabos igwang dakulang pagkamoot ki “Ina”. An gabos na ini nagtatao nin kaogmahan saiya.
An Bikolanong Nagueño may pusong orog na pinapayaman, may kaogmahan na orog na tinatawan nin kahulugan, may pagtubod, may “Ina” na orog na namomotan.
Sa Bikolanong Nagueño, saludo ako!
posted by Veritas at 6:54 PM
0 Comments:
Post a Comment
<< Home